Starfsumhverfi rannsókna og þróunar er lakara hér á landi
Í Morgunblaðinu í dag er fjallað um þá staðreynd að útgjöld til rannsókna og þróunar lækkuðu hér á landi á milli ára sem hlutfall af vergri landsframleiðslu úr 2,17% í 2,08% árið 2016 samkvæmt nýútgefnum tölum Eurostat, hagstofu Evrópusambandsins, sem Hagstofan birti. Helgi Vífill Júlíusson, blaðamaður, ræðir við Ingólf Bender, aðalhagfræðing SI, sem segir að hlutfallið sé lægra en í flestum þeim löndum sem við viljum bera okkur saman við. Tiltekin eru dæmi um Svíþjóð þar sem hlutfallið er 3,3%, 2,9% í Danmörk og 2,8% í Bandaríkjunum. „Íslensk fyrirtæki sem stunda mikið rannsóknar- og þróunarstarf eru í auknum mæli að fjárfesta í þessum hluta starfsemi sinnar erlendis frekar en hér á landi,“ segir Ingólfur. „Að hluta er ástæðan fyrir þessari ákvörðun stjórnenda fyrirtækjanna sú að hér á landi er starfsumhverfi til rannsókna og þróunar lakara, þ.e. endurgreiðslur eru lægri en víðast í nálægum ríkjum. Aðrar ástæður eru óstöðugt rekstrarumhverfi og sveiflur á gengi krónunnar.“
Hækka þarf endurgreiðsluhlutfall og afnema þök vegna rannsókna- og þróunarkostnaðar
Í umfjölluninni í Morgunblaðinu kemur jafnframt fram að stóran hluta hagvaxtar í vestrænum löndum megi rekja til rannsókna og nýsköpunar. Ingólfur segir að með þeim sé verið að fjárfesta í hagvexti framtíðarinnar til hagsbóta fyrir samfélagið. Af þeim sökum hafi flestöll lönd búið til einhvers konar hvatakerfi sem ýti undir fjárfestingu fyrirtækja í rannsóknum og þróun. Hann segir að Ísland hafi verið eftirbátur annarra ríkja hvað þetta varðar. „Til að tryggja viðunandi umfang rannsókna og þróunar í íslensku efnahagslífi er mikilvægt að endurgreiðsluhlutfall rannsóknar- og þróunarstarfs verði hækkað. Einnig þarf að afnema þök á kostnaðarviðmið við rannsóknir og þróun til að hvetja til slíkra verkefna enda hefur það nú þegar borið árangur, þó við stöndum öðrum löndum að baki í þessum efnum,“ segir Ingólfur.
Fyrirtæki eru með hæst útgjöld til rannsókna og þróunar en ekki hið opinbera
Í blaðinu segir að heildarútgjöld til rannsókna og þróunar á árinu 2016 hafi verið 50,9 milljarðar króna. Af þeim voru útgjöld fyrirtækja 32 milljarðar, háskólastofnana 16,3 milljarðar og annarra opinberra stofnana 2,5 milljarðar króna. Útgjöld til rannsókna og þróunar jukust á milli ára um 5%. „Sá vöxtur var talsvert undir vexti landsframleiðslu,“ segir Ingólfur.
Þá kemur fram að lækkun útgjaldanna milli ára sem hlutfall af landsframleiðslu megi rekja að mestu til fyrirtækja. Ingólfur segir að útgjöld þeirra til rannsókna og þróunar sem hlutfall af landsframleiðslu hafi lækkað á milli ára úr 1,4% í 1,3%.
Morgunblaðið, 28. nóvember 2017.