Danmörk og Ísland í fararbroddi grænnar umbyltingar

12. nóv. 2021

Leiðtogar ríkja heims funda nú á COP26-ráðstefnunni í Glasgow. Ráðstefnan fer fram í skugga nýjustu skýrslu milliríkjanefndar Sameinuðu þjóðanna um loftslagsmál (IPCC), þar sem skýrt kemur fram hve brýnt er að grípa til tafarlausra aðgerða til að takast á við þær áskoranir sem við okkur blasa á heimsvísu vegna loftslagsbreytinga. 

Ekkert ríki getur eitt og sér tekist á við þau grænu umskipti sem okkar bíða og því verðum við að vinna saman sem heild og læra hvert af öðru. Í þeim anda var Íslandsheimsókn hans konunglegu hátignar Friðriks, krónprins Danmerkur, sem kom í síðasta mánuði ásamt utanríkisráðherra Danmerkur og fulltrúum tíu fyrirtækja frá Danmörku og Grænlandi á sviði grænnar tækni og nýsköpunar. Heimsóknin nýttist vel til að miðla danskri þekkingu og draga um leið lærdóm af reynslu íslenskra fyrirtækja sem hafa sérhæft sig í grænum lausnum. Okkar sameiginlega sýn um sjálfbæra framtíð krefst þess að við sameinumst um leiðir fram á við. Þetta kallast vel á við áherslur ríkjanna tveggja, Danmerkur og Íslands, á að vera í fararbroddi grænna orkuskipta og umbreytinga þar sem nýsköpun og hugvit á þessu sviði getur – og mun varða leiðina að sjálfbærri framtíð. 

Það er staðreynd að við verðum að draga úr losun. Ríki heims verða að sýna skýran vilja til að setja sér metnaðarfyllri markmið um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Ef okkur verður á í þeirri vegferð blasir við nýr veruleiki þar sem fást þarf við áskoranir vegna hækkandi hitastigs, hækkunar sjávarborðs, tíðari og alvarlegra þurrkatíða, með fleiri hitabylgjum og stormum á heimsvísu. Á norðurslóðum er bráðnun jökla hraðari en nokkru sinni fyrr og hér á Íslandi eru aurskriður að verða sífellt alvarlegri ógn. 

Danmörk hefur skuldbundið sig til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um 70% fyrir árið 2030 og stefnir Ísland að því að vera kolefnishlutlaust árið 2040. Við teljum að þessi markmið séu ekki aðeins nauðsynleg, heldur einnig raunsæ. Dönsk og íslensk fyrirtæki munu gegna lykilhlutverki í vegferð ríkjanna til að ná þessum markmiðum. Atvinnulífið býr yfir reynslu og þekkingu til að umbreyta heiminum með nýsköpun á sviði í grænnar tækni. Dönsk og íslensk fyrirtæki hafa nú þegar upp á að bjóða framsæknar og háþróaðar orkulausnir, svo sem á sviði vinnslu og notkunar á jarðvarma-, sólar-, vind-, líf- og vatnsaflsorku og hitaveitna. Þessi þekking var ekki byggð upp af kvöð á atvinnulífið, heldur felast tækifæri í nýsköpun á sviði sjálfbærni og umhverfisvænnar tækni, sem helst í hendur við þörfina fyrir græn orkuskipti, bæði hjá ríkjunum tveimur sem og á heimsvísu. 

Við stöndum frammi fyrir þeim áskorunum að þurfa að reisa mannvirki og innviði sem geta staðið af sér öfgar í veðurfari, þróa ræktun matvæla á þá vegu að þau þoli veðurfarsbreytingar og bæta veðurspálíkön til að gera ráð fyrir meiri öfgum í veðurfari. Þessi tækifæri skapa jafnt tekjur og störf fyrir byggðarlög en á sama tíma leggja þau sitt af mörkum til að innleiða bæði innlend sem og alþjóðleg loftslagsmarkmið.

Samstarfsverkefni opinberra aðila og einkaaðila er lykill að grænum umskiptum. Árangursríkt samstarf stjórnvalda sem fara með ákvörðunarvald annars vegar og iðnaðar hins vegar stuðlar að lausnum á sviði loftslagsmála og sjáum við þess dæmi hjá bæði State of Green í Danmörku og Grænvangi á Íslandi. Slíkt samstarf er nauðsynlegt til að takast á við sameiginleg viðfangsefni þessara aðila á vettvangi grænna orkuskipta þó að hlutverk aðila séu ólík. 

Tíminn er lykilþáttur ef við ætlum að láta gott af okkur leiða og tryggja núlifandi og komandi kynslóðum sjálfbært samfélag og umhverfi. Heimsókn dönsku sendinefndarinnar til Íslands í liðnum mánuði var mikilvægt fyrsta skref í samvinnu þessara þjóða á því sviði. 

Í ljósi langrar sögu og arfleifðar þjóðanna beggja erum við vongóð um að sjá þessi samskipti þróast yfir í samfellt og stöðugt samtal á vettvangi stjórnvalda sem og fyrirtækja og þannig stuðla að enn sterkari tengslum og samstarfi Íslands og Danmerkur á vettvangi grænna lausna og orkuskipta.

Kirsten Geelan, sendiherra Danmerkur á Íslandi, Sigurður Hannesson, framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins og Pétur Þ. Óskarsson, framkvæmdastjóri Íslandsstofu.

Morgunblaðið, 12. nóvember 2021.