Verðlaunasjóður iðnaðarins

Verðlaunasjóður iðnaðarins var stofnaður 1976 af Kristjáni Friðrikssyni og eiginkonu hans Oddnýju Ólafsdóttur. Tilefnið var m.a. að þá voru liðin 35 ár frá stofnun Klæðagerðarinnar Últímu en einnig það að Kristján hafði óbilandi trú á íslenskum iðnaði og íslenskri hönnun. Honum fannst aldrei nógsamlega vakin athygli á hinum fjölmörgu íslensku uppfinningarmönnum. Stofnfé Verðlaunasjóðs iðnaðarins var húseign sem Últíma gaf og skyldi ágóðinn af eigninni verða verðlaunafé.

Verðlaunasjóður iðnaðarins hefur verið starfræktur í anda stofnenda hans í samstarfi við Samtök iðnaðarins og hefur með vissu millibili veitt viðurkenningar, oftast fyrir frumkvöðlastarf á sviði iðnaðar. Samkvæmt upphaflegri stofnskrá sjóðsins er tilgangur hans að örva til dáða á sviði iðnaðar og jafnframt vekja athygli á þeim afrekum sem unnin hafa verið og unnin verða á því sviði.

Hér er hægt að nálgast frekari upplýsingar um stofnun sjóðsins. 

Verðlaunagripurinn

Verðlaunagripurinn sem heitir „hjólið“ en hjól er oft notað sem tákn fyrir uppgötvun, framfarir og virkni, er verðlaunahönnun Péturs Baldvinssonar úr samkeppni sem haldin var meðal nemenda í Myndlista- og handíðaskóla Íslands veturinn 1998. Gripurinn er líka táknrænn fyrir hjól atvinnulífsins, hreyfingu - andstöðu við kyrrstöðu. Þess vegna er ætlast til að hjólið leiki frjálst á stalli sínum sem er grágrýtisteningur sóttur í íslenska náttúru. Hjólið sjálft er smíðað úr einu helsta iðnaðarhráefni Íslendinga, áli, sem er rafbrynjað þannig að yfirborð þess nær hörku og slitþoli eðalmálma.

Sjóðsstjórn

Sjóðsstjórnina skipa Árni Sigurjónsson, formaður Samtaka iðnaðarins, Sigrún Kristjánsson, fulltrúi fjölskyldu stofnanda sjóðsins, og Sigurður Hannesson, framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins. Við val á verðlaunahafa hafði sjóðstjórn einkum eftirfarandi í huga sem gefur til kynna hvað fyrir stofnendum vakti með sjóðnum:

1. Uppfinningar sem líklegar teljast til að koma íslenskum iðnaði að gagni.
2. Einstaklinga og fyrirtæki fyrir happadrjúga forystu í uppbyggingu iðnaðar hvort sem er til innanlandsnota, sölu erlendis eða fyrir forystu á sviði iðnaðarmála almennt.
3. Verðlaunin má einnig veita fyrir sérlega vel gerða iðnaðarframleiðslu sem fram kemur t.d. á iðnsýningum eða kaupstefnum.
4. Þá má einnig veita verðlaun fyrir hönnun sem hefur tekist sérlega vel að dómi sjóðsstjórnar. 

Úthlutanir

Fjölskyldufyrirtækið Geislar Gautavík hlaut viðurkenningu Verðlaunasjóðs iðnaðarins 2022 fyrir frumkvöðlastarf á sviði iðnaðar vegna tilraunaræktunar á iðnaðarhampi og úrvinnslu vara úr honum. Viðurkenningin var afhent 15. júní 2022 í Húsi atvinnulífsins. Viðurkenningarhafar fengu 2 milljónir króna ásamt sérstökum verðlaunagrip og verðlaunaskjali. Á myndinni eru viðurkenningarhafar ásamt stjórn Verðlaunasjóðs iðnaðarins, talið frá vinstri, Sigurður Hannesson, framkvæmdastjóri SI, Pálmi Einarsson, iðnhönnuður, Oddný Anna Björnsdóttir, viðskiptafræðingur, Árni Sigurjónsson, formaður SI, og Sigrún Kristjánsdóttir, fulltrúi fjölskyldu stofnanda sjóðsins.

Í umsögn stjórnar sjóðsins segir meðal annars: „Ástæða þess að Geislar Gautavík hlýtur viðurkenningu sjóðsins að þessu sinni er að eigendur fyrirtækisins hafa unnið ötullega að vitundarvakningu um notagildi iðnaðarhamps og möguleikum hans til að stórauka sjálfbærni á fjölmörgum sviðum. Eigendurnir eru því sannkallaðir frumkvöðlar og brautryðjendur. Breytingar á lögum um innflutning, meðferð og vörslu iðnaðarhamps hafa gert ræktun á iðnaðarhampi á Íslandi mögulega. Stjórn sjóðsins vill með þessu vali beina sjónum að þeim tækifærum sem geta fylgt hampframleiðslu á Íslandi þar sem jákvæðir eiginleikar nytjaplöntunnar geta meðal annars gagnast í byggingariðnaði, matvælaframleiðslu og húsgagnaframleiðslu.“

Geislar Gautavík var stofnað 2012 og er staðsett í Gautavík í Berufirði sem er í ríflega 20 mínútna akstursfjarlægð frá Djúpavogi. Hampur er harðger planta sem vex hratt og þolir vel íslenskt veðurfar. Notagildi plöntunnar er fjölbreytt en hægt er að nýta afurðir plöntunnar meðal annars í framleiðslu á matvöru, netum, reipum, seglum, ýmiskonar byggingarefnum, dagblöðum og umbúðum, vefnaði, snyrtivörum, fæðubótarefnum, húð- og hárvörum. Fyrirtækið hefur þegar sett matvöru unna úr eigin ræktun á hampi á markað en um er að ræða te selt í neytendaumbúðum, auk framleiðslu á hampsmyrsli. 

Fyrirtækin Oculis, Syndis og Kerecis hlutu viðurkenningar Verðlaunasjóðs iðnaðarins 2018 fyrir frumkvöðlastarf á sviði iðnaðar. Það var forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson, sem afhenti forsvarsmönnum fyrirtækjanna þriggja viðurkenningarnar sem eru 1 milljón króna sem hvert fyrirtækjanna hlýtur ásamt sérstökum verðlaunagrip og verðlaunaskjali. Afhending viðurkenninganna fór fram í listagalleríinu Berg Contemporary á Klapparstíg 16. Á myndinni eru viðurkenningarhafar ásamt forseta Íslands og sjóðsstjórn Verðlaunasjóðs iðnaðarins, talið frá vinstri: Friðrik Steinn Kristjánsson, Valdimar Óskarsson, Steindór Guðmundsson, Theodór Gíslason, forseti Íslands Guðni Th. Jóhannesson, Sigurður Hannesson, Þorsteinn Loftsson, Guðrún Hafsteinsdóttir, Einar Stefánsson, Guðmundur Magnús Hermannsson og Baldur Tumi Baldursson.

Augn­lyfja­þró­un­ar­fyr­ir­tækið Oculis ehf. hefur þróað byltingarkennda tækni til meðhöndlunar á augnsjúkdómum. Um er að ræða nýja íslenska uppfinningu þar sem lyfjafræði og læknisfræði koma saman. Starf­semi Oculis byggir á einkaleyfavarinni tækni, sem gerir mögu­legt að með­höndla sjúk­dóma í aft­ur­hluta aug­ans með augn­drop­um. Sjúk­dómar í aft­ur­hluta aug­ans eru í dag með­höndl­aðir með augná­stungum og tækni Oculis felur því í sér bylt­ingu fyrir þær tug­millj­ónir sjúk­linga sem þjást sjónhimnu-sjúk­dóm­um. Þróunin á lyfinu nálgast lokastig og góðar líkur eru á að lyfið fari á markað. Oculis ehf. á rætur að rekja til Háskóla Íslands og Land­spít­ala, en félagið var stofnað af dr. Þor­steini Lofts­syni, pró­fessor í lyfja­fræði og dr. Ein­ari Stef­áns­syni, pró­fessor í augn­lækn­ingum. Öll rannsóknar- og þróunarstarfsemi Oculis er á Íslandi og félagið vinnur nú að því að efla starfsemina, meðal annars með nýrri rannsóknaraðstöðu í Glæsibæ og fjölgun starfsmanna. Höfuðstöðvar fyrirtækisins voru nýlega fluttar til Sviss og ráðnir voru tveir reynslumiklir stjórnendur úr lyfjaiðnaðinum til að styðja framgang félagsins.

Syndis er fyrirtæki í net- og upplýsingaöryggi og framkvæmir m.a. öryggisúttektir, innbrotsprófanir, greiningar á óværum, sinnir viðbragðsþjónustu vegna tölvuinnbrota, og ráðgjöf í upplýsingaöryggi fyrir mörg af stærstu fyrirtækjum Íslands á sviði fjármála, stofnana, og önnur tækni fyrirtæki. Að auki hefur Syndis framkvæmt öryggisúttektir fyrir stór erlend fyrirtæki. Syndis hefur verið leiðtogi á íslenskum markaði í tæknilegum tölvuöryggismálefnum undanfarin ár og sinnir aðkallandi þörf á að bæta öryggismál fyrirtækja á Íslandi og erlendis. Syndis hefur þróað nýjan hugbúnað, Adversary, sem er vettvangur fyrir skalanlega upplýsingaöryggisþjálfun. Adversary er ný þróun og nálgun við þjálfun starfsmanna í upplýsingaöryggismálum fyrirtækja og hefur fengið frábær viðbrögð í prófunum og hjá fyrstu notendum og viðskiptavinum.

Lækningavörufyrirtækið Kerecis hefur þróað byltingakennda vöru til meðhöndlunar á sárum og vefjaskaða. Vara Kerecis er Omega3-ríkt þorskroð sem fellur til við roðflettingu á þorskflökum. Kerecis stuðlar því einnig að fullnýtingu á sjávarafurðum sem er mikilvægt fyrir íslenskan sjávarútveg. Við notkun er roðbúturinn lagður í vefjaskaða á líkamanum eða sár og vaxa þá heilbrigðar frumur líkamans inn í efnið. Frumurnar hefja þar uppbyggingu á nýjum líkamsvef á meðan sáraroðið brotnar hægt niður. Til að mynda hentar vara Kerecis vel til meðhöndlunar á sykursýkissárum og minnkar líkurnar á aflimunum vegna sára. Meira en þrjúhundrað sjúkrahús og heilbrigðisstofnanir kaupa vörur félagsins reglulega. Fyrirtækið á einnig í samstarfi við Bandarísk varnarmálayfirvöld þar sem verið er að þróa sérstaka útgáfu af sáraroðinu sem hentar til meðhöndlunar á áverkasárum á vígvelli. Kerecis rekur þrjár starfsstöðvar: framleiðslu á Ísafirði, læknisfræðilegar rannsóknir í Reykjavík ásamt skrifstofu á Washington D.C. svæðinu í Bandaríkjunum þaðan sem sölu- og markaðsstarfi er stýrt.

Úthlutanir

• Árið 2022 - Geislar Gautavík 
• Árið 2018 - Oculis, Syndis, Kerecis
• Árið 2009 - Farmers Market og Íslensk hollusta 
• Árið 2001 - Jón Þór Ólafsson, verkfræðingur hjá Marel
• Árið 1999 - Helgi Kristbjarnarson, læknir og stofnandi Flögu
• Árið 1988 - DNG á Akureyri
• Árið 1984 - Póllinn hf.
• Árið 1981 - Sigmundur Jóhannsson, teiknari
• Árið 1980 - Agnar Breiðfjörð, blikksmíðameistari
• Árið 1979 - Jón Þórðarson, Reykjalundi
• Árið 1978 - Fjólmundur Karlsson, vélvirki á Hofsósi
• Árið 1977 - Sveinbjörn Jónsson, iðnrekandi