Sækjum tækifæri okkar tíma

9. des. 2021

Framundan er mikið uppbyggingarskeið á Íslandi ef rétt er á málum haldið. Verðmætasköpun eykst með auknum útflutningi sem byggir annars vegar á hugviti og á fjölbreyttum orkusæknum iðnaði, innviðir landsins verða efldir og íbúðir byggðar til að mæta húsnæðisþörf almennings. Þessi tækifæri blasa við okkur en þau þarf að sækja. Það er samstarfsverkefni atvinnulífs og stjórnvalda og gerist ekki nema sýn stjórnvalda í þessa veru sé skýr. Stjórnvöld verða einnig að stuðla að aukinni samkeppnishæfni Íslands með umbótum í menntun, innviðum, nýsköpun og starfsumhverfi fyrirtækja.

Með því að vera vakandi fyrir nýjum tækifærum og með skýrri sýn hvetja stjórnvöld til atvinnuuppbyggingar og erlendrar fjárfestingar án þess þó að gera upp á milli atvinnugreina. Stjórnvöld í öðrum ríkjum eru virkir þátttakendur í að sækja tækifærin og íslensk stjórnvöld ættu að gera slíkt hið sama. Stjórnvöld á sjöunda áratug síðustu aldar gerðu þetta þegar tækifæri þess tíma voru sótt. Nú þarf að sækja tækifæri okkar tíma sem liggja í hugverkaiðnaði og öðrum iðnaði sem tengist uppbyggingu innviða, hröðum tækniframförum og loftslagsmálum. Framtíð okkar ræðst af því hvernig okkur tekst að virkja hugvitið – okkar verðmætustu auðlind.

Hugverkaiðnaður verði öflugasta stoðin

Hugverkaiðnaður er orðinn fjórða stoð gjaldeyrisöflunar íslenska þjóðarbúsins til viðbótar við orkusækinn iðnað, sjávarútveg og ferðaþjónustu. Hugverkaiðnaður skapaði 16% af útflutningstekjum síðasta árs og vöxtur undanfarinna ára sýnir að í hugverkaiðnaði felast raunveruleg tækifæri fyrir Ísland. Allar forsendur eru til þess að þessi fjórða stoð gjaldeyrisöflunar muni vaxa enn frekar á næstu árum og verða öflugasta og verðmætasta stoð hagkerfisins. Atvinnulífið er sannarlega á fleygiferð í þessa átt en stjórnvöld þurfa að vera virkir þátttakendur til að tryggja aukna verðmætasköpun til framtíðar.

Hugverkaiðnaður byggir á hugviti og nýsköpun. Mikill fengur er af þessari nýju stoð því framleiðni er há og störfin eftirsóknarverð. Um er að ræða fyrirtæki í upplýsinga- og fjarskiptaiðnaði, kvikmyndaiðnaði, tölvuleikjaiðnaði, lyfja-, líftækni- og heilbrigðisiðnaði og öðrum hátækniiðnaði. En alþjóðleg samkeppni um hugvit og þekkingu er hörð. Ef Íslandi á að farnast vel í þeirri samkeppni þarf stöðugt að huga að samkeppnishæfni landsins, meðal annars með tilliti til þeirra skilyrða sem atvinnulífið býr við þegar kemur að fjárfestingu í nýsköpun. Samkeppnishæfni hugverkaiðnaðar hér á landi hefur batnað að undanförnu með breytingum á skilyrðum og hvötum til nýsköpunar. Með frekari aðgerðum getur þessi nýja stoð orðið sú stærsta og mikilvægasta í íslensku efnahagslífi.

Loftslagsmál og grænar lausnir

Samdráttur í losun gróðurhúsalofttegunda er eitt af mikilvægustu verkefnum samtímans. Þegar hefur árangur náðst í þeirri baráttu hér á landi á síðustu áratugum, m.a. með nýtingu endurnýjanlegra orkugjafa. Óumdeilt er að markmiði stjórnvalda um kolefnishlutlaust Ísland árið 2040 verður ekki náð nema með nánu samstarfi atvinnulífs og stjórnvalda. Grænar lausnir verða til hjá atvinnulífinu en á sama tíma þurfa stjórnvöld að ryðja hindrunum úr vegi, hlúa að starfsskilyrðum og fjárhagslegum hvötum. Grænar lausnir sem verða til hér á landi geta sannarlega nýst öðrum þjóðum til að ná sínum markmiðum í loftslagsmálum og þannig aukum við útflutning og eflum hugverkaiðnað enn frekar.

Metnaðarfull markmið á sviði umhverfis- og loftslagsmála verður áskorun fyrir samfélagið en að sama skapi verða til tækifæri til þess að þróa nýjar aðferðir til að gera hluti öðruvísi og betur. Til að svo verði þarf því að ýta undir slíka framþróun með jákvæðum hvötum í stað þess að einblína á boð og bönn. Mikilvægt er að tryggja að regluverk standi ekki í vegi fyrir framþróun grænna lausna og opinberar kröfur verða að vera skýrar og raunhæfar. Styðja þarf við og umbuna þeim sem stýra starfsemi sinni í átt að umhverfisvænni ferlum og starfsháttum. Þannig næst enn meiri árangur því fyrirtækin eru sannarlega reiðubúin í þetta mikilvæga verkefni eins og endurspeglast í fjölmörgum aðgerðum á undanförnum árum, í Grænvangi, samstarfsvettvangi stjórnvalda og atvinnulífs, og í Loftslagsvegvísi atvinnulífsins sem gefinn var út um mitt ár 2021, svo dæmi séu nefnd.

Öflugri uppbygging innviða og íbúða

Uppbygging innviða er forsenda þess að atvinnulíf blómstri um land allt. Fjárfesting í innviðum hefur verið of lítil á síðustu árum og viðhaldi verulega ábótavant. Ef ekki verður bætt verulega í mun það bitna á lífskjörum í framtíðinni. Með fjárfestingu í innviðum eru byggðar upp stoðir fyrir hagvöxt framtíðarinnar. Íbúðauppbygging er sömuleiðis mikilvæg enda er um að ræða eina helstu grunn þörf landsmanna. Íbúðatalning SI sýnir að samdráttur er í íbúðum í byggingu á sama tíma og vaxandi þörf er fyrir nýjar íbúðir. Það vantar fleiri nýjar íbúðir á markaðinn.

Ríkisstjórnin þarf að auka enn frekar í fjárfestingar í innviðum landsins þannig að þeir geti þjónað hlutverki sínu á öruggan hátt. Þá þarf ríkisstjórnin að ráðast í nauðsynlegar umbætur til þess að liðka fyrir uppbyggingu hagkvæms húsnæðis fyrir landsmenn. Ljóst er að sveitarfélögin þurfa að standa sig betur svo uppbygging verði skilvirk. Það er því verk að vinna og verður ríkisstjórnin að taka forystu í þessum mikilvæga málaflokki.

Ef atvinnulíf og stjórnvöld taka höndum saman og sækja tækifæri okkar tíma er hægt að auka efnahagslega velsæld landsmanna. Það er til mikils að vinna.

Sigurður Hannesson, framkvæmdastjóri SI.

Frjáls verslun - 300 stærstu, desember 2021.