Íslenskt hugvit í þágu framfara og friðar
Sigurður Hannesson, framkvæmdastjóri SI, skrifar um tvíþættar tæknilausnir í Morgunblaðinu.
Við lifum á tímum örra breytinga. Öryggismál, viðbúnaður og varnartengd verkefni hafa færst nær okkar daglega lífi nú þegar heimurinn er að taka stakkaskiptum. Mörkin milli borgaralegrar og hernaðartengdrar notkunar tæknilausna hafa orðið óljósari. Þetta kallar á nýja sýn en um leið skapast ný tækifæri. Ísland getur gegnt mikilvægu hlutverki ef við nýtum styrkleika okkar og vinnum saman að því að skapa vettvang fyrir tvíþættar tæknilausnir sem skipta máli – ekki aðeins í viðskiptum, heldur einnig á sviði öryggismála, alþjóðlegra samskipta og samfélagslegs stöðugleika. Á fjölmennri ráðstefnu sem Samtök iðnaðarins héldu í samstarfi við Íslandsstofu og utanríkisráðuneytið var rætt um tækifærin sem í þessu felast og má segja að þarna hafi verið fyrsta ráðstefnan um varnariðnað á Íslandi.
Stjórnvöld gegna lykilhlutverki
Á Íslandi eru fjölmörg fyrirtæki sem hafa þróað lausnir með tvíþætt notagildi á mörgum sviðum og lausnir þeirra eiga sannarlega erindi á alþjóðavísu. Þær nýtast í borgaralegu samhengi en geta einnig stutt við viðbúnað, neyðarviðbrögð, öryggismál og jafnvel varnartengd verkefni. Það er ljóst að eftirspurnin eftir slíkri tækni mun aukast hratt á næstu árum. Markaðurinn er að stækka og Ísland hefur tækifæri til að taka virkan þátt. En tækifærin sækja sig ekki sjálf. Til að fyrirtækin okkar geti keppt á þessum vettvangi þarf að opna dyr.
Stjórnvöld gegna þar lykilhlutverki. Í alþjóðlegum útboðum og samstarfsverkefnum eru oft settar strangar tæknilegar og stjórnsýslulegar kröfur. Ef við ætlum að styðja íslensk fyrirtæki til að uppfylla þessar kröfur – og jafnvel hafa áhrif á mótun þeirra – þá verðum við að vinna markvisst saman. Samstarf atvinnulífs og stjórnvalda skiptir þar öllu máli.
Tryggir þjóðaröryggi og viðnámsþrótt
Tækni með tvíþætt notagildi er nátengd hugverkaiðnaði sem er fjórða stoðin í útflutningshagkerfi Íslands. Hún krefst hugvits, rannsókna, fjárfestinga og samstarfs. Hún skapar störf, eflir verðmætasköpun og styrkir samkeppnishæfni – en hún er einnig lykilþáttur í öryggismálum, viðnámsþoli samfélaga og alþjóðlegu samstarfi.
Það er því afar mikilvægt að við horfum ekki á þessa tækni sem einangrað svið, heldur sem hluta af víðtækri efnahags- og öryggisstefnu. Því öflugur iðnaður og tæknilega þróað atvinnulíf er hluti af því að tryggja þjóðaröryggi og viðnámsþrótt – það býr yfir sveigjanleika, getu og úrræðum sem skipta sköpum þegar á reynir.
Hin hliðin er sú að stjórnvöld þurfa einnig að horfa sérstaklega til þessarar tækni í breyttri heimsmynd, hvetja til þróunar og taka virkan þátt í að sækja tækifærin með fyrirtækjunum.
Með samstarfi opnast margar dyr
Í framtíðinni mun aukast krafa um framlag stjórnvalda til öryggis- og varnarmála á hinu stóra, alþjóðlega sviði. Þar stöndum við frammi fyrir tækifæri: við getum boðið fram íslenskar tæknilausnir – hugvit sem getur hjálpað öðrum að takast á við krefjandi aðstæður.
Íslenskt hugvit getur þannig hjálpað öðrum þjóðum að ná markmiðum sínum í öryggis- og varnarmálum. Við getum orðið virkur þátttakandi á þessu sviði með því að útvega tæknilega getu, sérhæfðar lausnir og ábyrgt samstarf.
Það kallar á markvissa nálgun: stefnumörkun, hvata, alþjóðlega hagsmunagæslu og stuðning við þátttöku í alþjóðlegum verkefnum. Ef allir leggjast á eitt, opnast margar dyr.
Allt þetta – tækniþróun, markaðsaðgangur, hagsmunagæsla, siðferði og ábyrg nýting – á einn sameiginlegan grunn sem er samstarf. Til að þetta gangi upp þarf öflugt og skipulagt samstarf iðnaðarins, stjórnvalda og alþjóðlegra aðila. Áskoranirnar eru sannarlega margar en með góðu samstarfi lykilaðila verður mögulegt að sækja tækifærin.
Þegar við vinnum saman getum við tryggt að íslensk þekking og lausnir fái að blómstra og nýtist ekki aðeins heima, heldur víða um heim. Við getum orðið hluti af lausninni – í þágu öryggis, framfara og friðar.
Sigurður Hannesson, framkvæmdastjóri SI.
Morgunblaðið, 29. mars 2025.