Tíminn er kominn

Leiðari Íslensks iðnaðar í maí 2009

6. maí 2009

Kosningar eru að baki. Nýtt kjörtímabil er framundan. Sitjandi ríkisstjórn er ekki lengur minnihlutastjórn og hefur því þingstyrk til að taka til hendinni. Þegar þetta er ritað (5. maí) hefur samkomulag ekki tekist um stjórnarsáttmála og því ekki endanlega útséð hvernig málum lyktar. Myndun nýrrar stjórnar má alls ekki dragast á langinn. Hver dagur sem líður án þess að fyrir liggi hvað stjórnvöld ætla sér á næstu dögum, vikum og misserum er dýrkeyptur.

Verkefnin eru ærin

Það er brýnt að á næstu dögum verði kynnt víðtæk endurreisnaráætlun sem felur í sér sýn um hvert við ætlum okkur með íslenskt efnahags- og atvinnulíf. Um leið verður að marka skýrar leiðir um hvernig á að komast þangað. Brýnasta verkefnið er án efa að blása til nýrrar sóknar og telja kjark í þjóðina. Stjórnvöld verða að sannfæra okkur um að við munum yfirstíga erfiðleikana og ná okkur á strik að nýju. Það á ekki að gera með því að breiða yfir vandann eða hlífa fólki við erfiðum staðreyndum. Hér gildir ekki að frestur sé á illu bestur eins og Göran Person, fv. forsætisráðherra Svía minnti okkur á í lok síðasta árs. Þvert á móti á að leggja öll spil á borðið um leið og gerð er grein fyrir því hvernig ætlunin er að spila úr stöðunni. Það eru allir reiðubúnir til þess að hefjast handa – nú vantar bara öfluga verkstjórn.

Nokkra grundvallarþætti verður að hafa í huga vegna endurreisnarstarfsins:

vexti verður að lækka verulega og það strax
senda þarf skýr skilaboð um peninga- og myntmál
bankakerfið verður að komast í fullan gang og fara að lána
krónubréfavandann verður að leysa
örva verður framkvæmdir og neyslu
skapa trú og traust á innlendri efnahagsstarfsemi
gera þarf lífeyrissjóðum mögulegt að koma að endurreisninni
koma þarf í veg fyrir að atvinnulífið lendi í höndum ríkisins
tryggja verður stöðugleika í vaxta-, gengis- og verðlagsmálum
tryggja verður greið utanríkisviðskipti
gjaldeyrishöftin verður að afnema
virðisauka og gjaldeyristekjur atvinnulífsins þarf að stórefla
laða þarf erlenda fjárfesta til landsins
traust og orðspor á erlendum vettvangi verður að endurvinna
atvinnuleysi má ekki festast í sessi

Létta verður drápsklyfjar vaxtanna

Næsti vaxtaákvörðunardagur Seðlabankans er 7. maí. Að óreyndu verður ekki öðru trúað en bankinn taki ákvörðun um myndarlega lækkun vaxta, færi þá að minnsta kosti niður í 10% í stað gildandi 15,5% stýrivaxta sem leiða til yfir 20% vaxtabyrðar af skuldbindingum heimila og fyrirtækja. Hver maður sér að þetta getur ekki gengið svona lengur. Enginn rekstur rís undir þessu vaxtaokri. Það er enginn eftirspurnarþrýstingur sem réttlætir svo háa vexti og færð hafa verið fyrir því gild rök að vaxtalækkun geti jafnvel stuðlað að minnkandi útstreymi gjaldeyris. Það gengur ekki að horfa í baksýnisspegilinn og meta verðbólgu á þeim mælikvörðum sem eru ruglaðir vegna gengishruns og hrávöruhækkana liðins árs. Nú þarf að horfa fram á veginn og þá blasir við að verðbólgan er að þurrkast út og raunveruleg hætta er að verða á verðhjöðnun. Þá væri farið úr öskunni í eldinn. Það verður með öllum ráðum að ná vöxtum á svipað stig og annars staðar. Um leið þarf að koma bankakerfinu á fullt skrið til að örva eftirspurn. Verði það ekki gert hratt og örugglega verður vandi íslensks samfélags fljótt illviðráðanlegur.