Virkjum drifkraft iðnaðar

31. jan. 2014

Niðurstaða atkvæðagreiðslu félaga Alþýðusambandsins um kjarasamningana er umhugsunarverð áskorun. Einstaklega vandaður undirbúningur málsins og markmið – sem ómögulegt er að halda fram að hafi ekki verið skynsamleg – dugðu ekki til að skila samningunum alla leið. Vegna þess að þetta áttu að vera stuttir aðfararsamningar að öðrum lengri eru samskipti aðila vinnumarkaðar strand. Næstu mánuði mun ríkja mikil óvissa á vinnumarkaði á Íslandi, því miður.

Þessi staða sýnir atvinnulífinu að leita verður nýrra leiða og finna ný ráð. Þjóðlíf og efnahagslíf verður aldrei aftur eins og það var fyrir kreppu og jafnvel þjóðarsáttarmódelið að kjarasamningum þarfnast nýrrar hugsunar. Áttum okkur á því að árin fimm sem liðin eru frá hruni hafa einmitt knúið fram slíka nýja hugsun í rekstri íslenskra fyrirtækja. Enginn hefur komist hjá því að laga sig að nýjum aðstæðum og margir fundið á eigin skinni að sókn er besta vörnin. Samtök iðnaðarins vilja senda skýr skilaboð til samfélagsins alls: Iðnaðurinn er reiðubúinn til sóknar. Lífskjarabresturinn sem hrunið leiddi af sér verður einungis lagfærður ef fjölbreyttur iðnaður Íslendinga fær skilyrði til að vaxa. Án verðmætasköpunar, aukinnar framleiðni og útflutnings iðnaðar af öllu tagi mun okkur aldrei takast að ná fyrra lífskjarastigi – hvað þá komast lengra en áður var. Án viðsnúnings mun flóttinn frá Íslandi halda áfram, hvort sem er menntaðra lækna eða spútnikfyrirtækja í upplýsingaiðnaði sem nú skrá sig hvert af öðru í Delaware í Bandaríkjunum en slíta landfestar við Ísland.

Samtök iðnaðarins bera þess merki að iðnaður á Íslandi hefur aldrei verið fjölbreyttari. Kvikmynda- og tölvuleikjaiðnaður, þekkingargreinar eins og ráðgjafarverkfræði og heilbrigðistækni hafa komið sterkar inn í samtökin. Samtök iðnaðarins, sem stofnuð voru í kreppu fyrir 20 árum, hafa frá öndverðu beitt sér af afli fyrir nokkrum algildum grundvallaratriðum. Af þessum atriðum má aldrei gefa afslátt:

Stöðug rekstrarskilyrði og sveiflujöfnun.
Peningamálastefna sem virkar.
Opin samkeppni og heilbrigður útboðsmarkaður.
Greiður markaðsaðgangur og viðskipti við umheiminn.
Samkeppnishæfni landsins.

Fram að 2008 hafði Ísland náð verulegum heildarárangri á þessum sviðum sem hrundi og skildi eftir rekstrarskilyrði vaxandi iðnaðar í sárum. Eftir stendur þó að stoðir atvinnulífs á Íslandi eru mun fjölbreyttari en áður var, m.a. vegna þeirrar uppbyggingar sem miklu betri skilyrði íslenskra fyrirtækja á innri markaði Evrópu leiddu til.

Höfum í huga að sú uppbygging varð í frelsi. Enginn sá fyrir alþjóðlegan vöxt fyrirtækja sem smíðað höfðu heimsklassa lausnir fyrir íslenskan sjávarútveg og orkuiðnað. Haftasamfélag er hins vegar ekki frjálst heldur fyrirséð og stöðnun skammt undan.

Við þessu eigum við Íslendingar svo sannarlega svar og það er sama svar og fjöldamörg fyrirtæki hafa fundið til að standa af sér storma síðustu ára. Að laga sig að nýjum aðstæðum með breytingum sem gera okkur sterkari í samkeppni.

Ríkisstjórnin hefur gefið margt gott til kynna í stjórnarsáttmála og á fyrstu mánuðum sínum. Atvinnulífið horfir til hennar og bíður eftir nýrri sýn. Við vitum að viljinn er fyrir hendi og iðnaðurinn tekur heilshugar undir markmið um afnám hafta, um auknar framkvæmdir, um nýsköpun og þróun og allar aðgerðir sem miða að auknum stöðugleika í efnahagsumhverfinu.

Ísland þarf samt enn meira, eins og óvissan á vinnumarkaði sýnir okkur öllum. Hagstjórnin getur ekki miðað markmið sín við neitt annað en frelsi og fótfestu fjölbreyttrar flóru fyrirtækja, til að fæðast og vaxa varanlega á Íslandi.

Samkeppnishæfni Íslands verður að komast aftur á dagskrá íslenskra stjórnmála ekki síðar en strax. Svarið til vinnumarkaðarins er að virkja drifkraft fjölbreytts iðnaðar Íslendinga. Ef slík stefna sést í verki og drifið sést snúast mun fólk trúa á efndir skynsamlegra markmiða kjarasamninga. Meðan ekki snýst er hætt við að samfélagið trúi ekki yfirlýstum markmiðum. Meira þarf en orð.

Stefnuföst hagstjórn og snjallar útfærslur rekstrarskilyrða fyrirtækja sem skapa ný alþjóðleg tækifæri er svarið. Einungis þannig stækkum við kökuna, aukum þjóðarauðinn eins og þarf til að atvinnulífið taki vaxtarkipp.

Iðnaðurinn er reiðubúinn.