Umbætur í menntun efla samkeppnishæfni

13. apr. 2021

Menntun hefur áhrif á samkeppnishæfni Íslands. Öflugt menntakerfi er forsenda góðra lífskjara og þarf að þróast með þeim hætti að það leiði saman færni mannauðsins og þarfir atvinnulífsins á skilvirkan og hagkvæman hátt. Það þarf að rækta þekkingu, leikni og hæfni einstaklinga og styðja þannig við efnahagslega velmegun og lífsgæði einstaklinga. Á sama tíma og menntun felur í sér tækifæri fyrir einstaklinginn þá er menntun mannauðsmál fyrir atvinnulífið. Menntakerfið hefur litið til hins fyrrnefnda en á síðustu árum hafa stjórnvöld undir forystu menntamálaráðherra litið til hins síðarnefnda. 

Efnahags- og framfarastofnunin, OECD, hefur bent á að hér á landi séu vísbendingar um færnimisræmi á vinnumarkaði og er það í samræmi við niðurstöðu árlegrar könnunar Samtaka iðnaðarins meðal félagsmanna sinna. Fleiri iðnmenntaða vantar á vinnumarkað sem og fleiri tæknimenntaða á háskólastigi. Þar er vísað til raunvísinda, tækni, verkfræði og stærðfræði eða svonefndra STEM-greina (Science, Technology, Engineering, Mathematics). 

Undanfarin ár hafa stjórnvöld með menntamálaráðherra í fararbroddi horft sérstaklega til þessara greina með kynningarstarfi, efnahagslegum hvötum og með því að ryðja kerfislægum hindrunum úr vegi. Aðsókn í starfsnám hefur aukist síðastliðin ár. Samtök iðnaðarins hafa það að markmiði að árið 2025 velji 20% grunnskólanema starfsmenntun og hlutfall brautskráðra í STEM-greinum verði 25%. 

Menntunarstig hvers samfélags hefur veruleg áhrif á hagsæld þess. Mikilvægt er að fyrir liggi stefnumið varðandi menntun íslensku þjóðarinnar til framtíðar þannig að mannauðurinn standist samanburð við það sem best gerist. 

Samtök iðnaðarins hafa lagt til umbætur í menntamálum til að ná enn frekari árangri. Í fyrsta lagi þarf að opna aðgengi starfsmenntaðra að háskólanámi og vinna gegn kerfislægum vanda starfsmenntunar er varðar námsframvindu, námslok og tækifæri nemenda til framgangs að námi loknu. Stórt skref í þá átt er að Alþingi samþykki frumvarp um breytingu á lögum um háskóla sem nú er í Samráðsgátt stjórnvalda. Í öðru lagi þurfa stjórnvöld að greiða götu þess að framkvæmdir við byggingu nýs Tækniskóla verði hafnar á árinu 2022. Í þriðja lagi þarf að innleiða hvata til að háskólar útskrifi fleiri nemendur í STEM-greinum. Í fjórða lagi þarf að efla og hvetja til nýsköpunar og nýstárlegrar kennslutækni á öllum skólastigum. Í fimmta lagi þarf að ljúka innleiðingu rafrænna ferilbóka í öllum greinum á árinu 2021. 

Árangur í menntamálum styður við nýsköpun og frekari verðmætasköpun. Með þessum umbótum eflum við samkeppnishæfni Íslands og verðum betur í stakk búin til að endurreisa hagkerfið.

Jóhanna Vigdís Arnardóttir, verkefnastjóri í menntamálum hjá Samtökum iðnaðarins.

Morgunblaðið, 13. apríl 2021.