Atvinnuleysi og þensla

Atvinnuleysi á Íslandi hefur verið mun minna undanfarin ár en í öðrum OECD ríkjum að Noregi undanskildum. Þá hefur atvinnuleysið verið minna en það sem samræmist jafnvægi í launamálum. Það er ólíkt ástandi umframatvinnuleysis sem ríkir hjá flestum öðrum OECD ríkjum.

Myndin sýnir áhrif spennu og slaka á launamyndun á vinnumarkaði. Þá er jafnvægisatvinnuleysi á Íslandi lítið vegna þess að íslenski vinnumarkaðurinn er frekar skilvirkur. En um leið hefur vinnumarkaðurinn verið nokkuð lítil og einangraður og þegar eftirspurn eftir vinnuafli er mikil hækka heildarlaun meira en verðbólgan og framleiðni. Fyrir vikið er Ísland orðið eitt mesta hálaunaland OECD ríkjanna. Það skapar vanda fyrir fyrirtæki í alþjóðlegri samkeppni og hamlar á móti nýsköpun í fyrirtækjarekstri og atvinnusköpun.

Þátttaka á sameiginlegum Evrópskum vinnumarkaði með EES- og Schengen samningunum er byrjað að draga úr þessum vanda en full þátttaka í ESB og upptaka evrunnar myndu hjálpa að laða erlent vinnuafl að innlendri atvinnustarfsemi þegar skortur er á vinnuafli. Það myndi jafnframt auka getu hagkerfisins til að vaxa án verðbólgu (sjá næstu síðu).