Bygginga- og mannvirkjagerð bráðnauðsynleg undirstaða
Vægi mannvirkjagerðar er mikið ef horft er á greinina út frá þessum hefðbundu mælikvörðum, þ.e. starfsmannafjölda og krónum og aurum. Í fyrra voru að jafnaði starfandi um 14.300 manns í bygginga- og mannvirkjagerð eða nær 6,5% af heildarfjölda starfandi í hagkerfinu. Samdráttur hefur þó eins og gefur að skilja verið í fjölda starfandi í greininni á þessu ári en í júní sl. voru ríflega 10% færri starfandi í greininni en í sama mánuði í fyrra. Þetta segir Jóhanna Klara Stefánsdóttir, sviðsstjóri mannvirkjasviðs SI, í nýjasta tölublaði Sóknarfæra þegar hún svarar spurningunni Hversu mikla þjóðhagslega þýðingu hefur mannvirkjagerð í landinu fyrir efnahaginn?
Hún segir jafnframt að á síðasta ári hafi byggingariðnaður og mannvirkjagerð skapað 7,3% landsframleiðslunnar eða sem nemur rúmlega 220 milljörðum króna. Velta greinarinnar nam það ár tæplega 360 milljörðum króna en hafði á fyrri árshelming þessa árs dregist saman um ríflega 9% frá sama tímabili í fyrra.
Uppbygging í húsnæði og innviðum ekki í formi síendurtekinna átaksverkefna
Jóhanna Klara segir ennfremur að við verðum þó að setja mikilvægi greinarinnar í annað samhengi líka þar sem efnahagslegar afleiðingar fyrir þjóðfélagið í heild séu mjög slæmar ef ekki sé vel staðið að eðlilegri uppbyggingu. Mannvirkin sem við búum og störfum í og innviðirnir sem við notum bæði heima og í atvinnulífinu séu bráðnauðsynleg undirstaða í samfélaginu. Húsnæðisskortur eða slæmir innviðir hafi mjög neikvæð áhrif á bæði atvinnulífið og heimilin í landinu. Það hafi að hennar mati ekki verið nægilegur skilningur á þessu sjónarmiði.
Uppbygging þegar kemur að bæði húsnæði og innviðum megi ekki vera í formi síendurtekinna átaksverkefna. „Sögulega þá höfum við ráðist í átaksverkefni til að ná í skottið á okkur þegar allt er komið í óefni. Það er að okkar mati eitt mikilvægasta verkefni greinarinnar nú að við náum að bæta áætlanagerð til að ná fram stöðugri uppbyggingu og viðhaldi til framtíðar.“
Allir liðir málaflokksins í innviðaráðuneyti
Þá kemur fram hjá henni að það þurfi að koma stjórnsýslunni í byggingariðnaði yfir á þess öld. „Áætlanagerð sveitarfélaga og aðgengi að upplýsingum er eitt af mikilvægustu umbótaverkefnum greinarinnar um þessar mundir. Það kann að vera ótrúlegt en staðan er sú að í dag er það íbúðartalning Samtaka iðnaðarins sem veitir mönnum bestu innsýnina inn í hvað er í byggingu hverju sinni. Við komum út með slíkar talningar tvisvar á ári en mönnum krossbregður þegar þeir átta sig á aðferðarfræðinni sem við verðum að beita. Það er einfaldlega þannig að starfsmaður samtakanna keyrir um landið og handtelur tómar íbúðir. Við höfum gengið svo langt að tala um nauðsynlega byltingu í rafrænni stjórnsýslu í greininni.“
Hún segir að ástæðan fyrir því að greinin sé svona langt á eftir sé að málaflokkurinn hafi einfaldlega verið allt of dreifður, inni í mörgum ráðuneytum, stofnunum og sveitarfélögum. „Við höfum talað fyrir því að fá eitt innviðaráðuneyti til að sameina alla liði málaflokksins undir einn hatt líkt og gert er í Danmörku. Það varð ekki alveg svo en engu að síður þá sameinaðist málaflokkurinn fyrir skömmu að miklu leyti undir félagsmálaráðuneytið auk þess sem Húsnæðis- og mannvirkjastofnun var stofnuð sem við bindum miklar vonir við.“
Byggingargátt gjörbreytir aðgengi að upplýsingum
Þá kemur fram hjá Jóhönnu Klöru að nú sé t.d. í þróun svokölluð byggingargátt hjá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun sem gæti, ef vel er að staðið, gjörbreytt aðgengi að upplýsingum í uppbyggingu íbúðarhúsnæðis. „Á sama tíma sjáum við einnig stóraukna áherslu opinberra aðila á stöðuga uppbyggingu innviða og langtíma áætlanagerð. Atvinnulífið á sér draum um eitt kerfi frá upphafi byggingar til afhendingar og svo viljum við sjá viðhaldsbók hverrar fasteignar sem væri þá sambærileg og smurbók fyrir bílinn þinn.“
Sóknarfæri, september 2020.
