Heimatilbúnir hnökrar í innleiðingu á EES-regluverki
Samtök iðnaðarins hafa um árabil verið ötul við að benda stjórnvöldum og Alþingi á tilvik þegar verið er að ganga lengra en lágmarkskröfur gera ráð fyrir, svokölluð gullhúðun, við innleiðingu á EES-regluverki í íslenskan rétt. Þetta segir Lilja Björk Guðmundsdóttir, yfirlögfræðingur SI, í grein í Morgunblaðinu með yfirskriftinni Heimatibúnir hnökrar. Hún segir að um þessar mundir sé 30 ára afmæli EES-samningsins fagnað og vel við hæfi á slíkum tímamótum að rýna hvernig tekist hafi til. Óhætt sé að segja að um sé að ræða einn mikilvægasta viðskiptasamning sem Ísland sé aðili að enda tryggi hann landi og þjóð aðgengi að innri markaðinum sem byggi á frjálsum vöruviðskiptum, frjálsri för launafólks, frjálsri þjónustustarfsemi og staðfesturétti, ásamt frjálsu flæði fjármagns. Lilja segir að í framkvæmd hafi komið upp hnökrar, enda umfangsmikill samningur, en segja megi að í flestum tilvikum hafi þeir verið heimatilbúnir.
Skipun starfshóps um aðgerðir gegn gullhúðun EES-reglna fagnaðarefni
Þá segir Lilja í greininni að Samtök iðnaðarins hafi bent á að gullhúðun dragi úr samkeppnishæfni íslenskra fyrirtækja þar sem þau standi höllum fæti gagnvart evrópskum samkeppnisaðilum. Dæmi séu um að ekki hafi verið tilgreint sérstaklega í frumvörpum hvort verið sé að innleiða Evrópugerðir eða hvort verið sé að leggja til sérstaka útfærslu sem gangi lengra en regluverkið geri ráð fyrir. Í slíkum tilvikum geti tekið umtalsverðan tíma fyrir hagsmunaaðila að rýna hvers eðlis gullhúðunin sé og skapi það aukinn kostnað og óhagræði fyrir atvinnulífið og þar með neytendur. Það sé því mikið fagnaðarefni að utanríkisráðherra hafi skipað starfshóp um aðgerðir gegn gullhúðun EES-reglna, sem muni kynna niðurstöður sínar á næstu dögum.
Til að fækka hnökrum þarf að hefjast handa á fyrstu stigum máls
Jafnframt kemur fram að íslenskur markaður sé afar smár í alþjóðlegum samanburði og þannig geti sérstök sjónarmið átt við um innleiðingu Evrópugerða hérlendis. Gullhúðun sé ekki óheimil en gæta þurfi þess að tilgreina slíkt ef svo beri undir með sérstökum rökstuðningi og gangi ekki lengra en þörf sé á. Lilja segir að til þess að fækka hnökrum í framkvæmd þurfi að hefjast handa á fyrstu stigum máls, þ.e. að rýna regluverk sem Evrópusambandið vinni að og muni koma til með að verða innleitt hérlendis. Þar sé ábyrgð stjórnvalda mikil sem og atvinnulífisins. Vegna smæðar Íslands sé enn brýnna að samráð eigi sér stað til að auðkenna hagsmuni íslenskra fyrirtækja sem og almennings. Í því samhengi sé mikilvægt að stjórnvöld hugi ávallt að þeim hagsmunum við innleiðingarferli og tryggi þannig að blönduð löggjöf virki sem skyldi. Hún segir að til þess að svo verði þurfi að nýta þær undanþágur sem samið hafi verið um í stað þess að hverfa frá þeim, huga að áhrifum tímasetningar á innleiðingu, gæta þess að ekki séu sett strangari viðurlög og að upplýsa hagsmunaaðila eins fljótt og unnt sé og vekja máls á ef ástæða þyki til að gera ríkari kröfur en Evrópugerð kveði á um.
Stjórnvöld forðist sértækar útfærslur með íþyngjandi áhrifum
Í niðurlagi greinarinnar segir Lilja að smæð Íslands þýði vissulega að færri hendur séu á dekki í hagsmunagæslunni ytra en á sama tíma sé talsverður hraði í reglusetningum Evrópusambandsins. Vegna þessa sé nauðsynlegt að stjórnvöld hugi að samráði og skilvirkni og forðist sértækar útfærslur með íþyngjandi áhrifum og kostnaðarsömum afleiðingum. Vonir séu bundnar við að skýrsla starfshópsins varpi ljósi á að hnökrar í framkvæmd séu heimatilbúnir, sem feli í sér tækifæri til að gera betur.
Hér er hægt að lesa greinina í heild sinni.
Morgunblaðið, 15. júní 2024.
