SI vara við áhrifum CRR III á byggingariðnaðinn
Samtök iðnaðarins vara við áhrifum CRR III á byggingariðnaðinn og benda á að innleiðingin gæti kostað 4,5 milljarða á ári. Þetta kemur fram í umsögn sem samtökin hafa skilað til efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis um frumvarp til laga um breytingu á lögum um fjármálafyrirtæki, nr. 161/2002 (CRR III).
Samtökin vara eindregið við alvarlegum afleiðingum sem innleiðing nýrra bankareglna, svokallaðra CRR III, muni hafa á íslenskan byggingariðnað. Verði frumvarpið að lögum óbreytt gæti árlegur vaxtakostnaður greinarinnar aukist um 3,5 til 4,5 milljarða króna. Samtökin kalla eftir mótvægisaðgerðum til að koma í veg fyrir frekari samdrátt í húsnæðisuppbyggingu. Í umsögninni er lýst þungum áhyggjum af áhrifum á byggingariðnað. Frumvarpið gerir kröfu um að lánveitingar til byggingarframkvæmda beri mun hærri áhættuvog en áður, sem eykur eiginfjárþörf bankanna og leiðir beint til hærri vaxta á framkvæmdalánum.
Kostnaðarauki á viðkvæmum tíma
Samkvæmt útreikningum Landsbankans gæti þessi breyting ein og sér hækkað vexti á framkvæmdalánum um 1,0 til 1,9 prósentustig. Miðað við heildarútlán til greinarinnar, sem námu 338 milljörðum króna í lok sumars, þýðir þetta allt að 4,5 milljarða króna viðbótarkostnað fyrir byggingariðnaðinn á ári hverju.
Í umsögninni kemur fram að þessi kostnaðarauki komi á versta tíma. Byggingariðnaðurinn glími nú þegar við samdrátt eftir fjögurra ára vaxtarskeið. Hagtölur sýni minnkandi veltu, fækkun starfa og samdrátt í innflutningi byggingarefna. Á sama tíma hafi vanskil á lánum til byggingarfyrirtækja meira en tvöfaldast á einu ári, fóru úr 2,54% í 6,79% og séu nú þau hæstu af öllum atvinnugreinum. Skýrist vanskilahlutfall greinarinnar að stærstum hluta af lánum sem flokkuð séu með auknum líkum á vanefndum.
Skilyrði úr takti við raunveruleikann
Frumvarpið setur 150% áhættuvog á lán til byggingarframkvæmda sem meginreglu. Hægt er að lækka vogina í 100% varðandi húsnæðisuppbyggingu en aðeins ef uppfyllt eru afar ströng skilyrði, svo sem að leggja fram 25% eigið fé af áætluðu söluvirði eða vera með bindandi forsölusamninga fyrir meira en helming lánsfjárhæðarinnar.
Samtök iðnaðarins segja að þessi skilyrði séu algjörlega úr takti við raunveruleikann í flestum verkefnum hér á landi, sérstaklega í upphafi framkvæmda þegar óvissan sé mest. Fyrir vikið munu nánast öll verkefni lenda í dýrari 150% flokknum, sem mun óhjákvæmilega hækka byggingarkostnað og hægja á framboði á nýju húsnæði.
Kallað eftir aðgerðum
Samtök iðnaðarins telja að það sé ekki svigrúm til að „bíða og sjá“ eins og lagt hafi verið til þegar málið var síðast til umræðu á Alþingi. Afleiðingarnar séu fyrirséðar og munu bitna illa á grein sem þegar sé í viðkvæmri stöðu. Í umsögninni segir að það að leggja milljarða viðbótarkostnað á grein sem glími við þegar háa vexti, gjaldahækkanir sveitarfélaga og alvarlega óvissu á lánamarkaði sé í besta falli óábyrgt.
Hér er hægt að nálgast umsögnina.
Morgunblaðið / mbl.is, 6. nóvember 2025.