Dregið úr samkeppnishæfni orkusækins iðnaðar
Það yrði mikið áfall ef tvær stoðir hagkerfisins gæfu eftir á sama tíma, orkusækinn iðnaður og ferðaþjónusta. Viljum við að orkusækinn iðnaður dafni áfram hér á landi með tilheyrandi störfum, verðmætasköpun, gjaldeyristekjum og þekkingu? Ef svarið er já, þá er verk að vinna. Samtök iðnaðarins munu ekki láta sitt eftir liggja í þeim efnum. Þetta segir Sigurður Hannesson, framkvæmdastjóri SI, í grein sinni sem birt er í helgarútgáfu Morgunblaðsins undir yfirskriftinn Áfall ef önnur útflutningsstoð brestur.
Sigurður segir það hrikta í stoðum þjóðarbúsins og stefni í mesta samdrátt í útflutningi í tugi ára. Nauðsynlegt sé að hlúa að samkeppnishæfni þeirra atvinnugreina sem geta veitt viðspyrnu enda megi hagkerfið ekki við frekari skakkaföllum. Hann segir orkusækinn iðnað hafa verið öfluga stoð í efnahag Íslands allt frá því stjórnvöld ákváðu að reisa þá stoð með markvissum hætti fyrir rúmlega hálfri öld síðan og sú stoð hafi skilað 240 milljörðum króna inn í hagkerfið á síðasta ári, til raforkukaupa, í launagreiðslur, í opinber gjöld og í kaup á vörum og þjónustu af fyrirtækjum í nærsamfélaginu. Það sé því áhyggjuefni að dregið hafi úr samkeppnishæfni orkusækins iðnaðar sem meðal annars birtist í því að sex af níu stórnotendum raforku nýti ekki afkastagetu sína til fulls á þessu ári og hafi bæði álver og gagnaver dregið úr raforkukaupum.
Staða orkusækins iðnaðar alvarleg áður en kórónuveira skall á
Þá kemur fram í grein Sigurðar að staða orkusækins iðnaðar var orðin alvarleg áður en heimsfaraldur kórónuveiru skall á. Stærstu iðnfyrirtækin töpuðu samtals 40 milljörðum árið 2019. Á sama tíma högnuðust stærstu orkufyrirtækin um 32 milljarða samkvæmt fréttum Viðskiptablaðsins. Afkastagetan er ekki nýtt til fulls sem þýðir að eftirspurn raforku er minni en áður. Þá eru horfur á lágu orkuverði erlendis en aukin fjárfesting í vindorku á Norðurlöndum, ásamt öðrum þáttum, mun auka framboð af orku umfram eftirspurn. Samkeppnishæfni Íslands á þessu sviði hefur versnað og er það áhyggjuefni nú þegar viðspyrnu er þörf.
Orkustefna gefur góð fyrirheit og mikið umbótastarf framundan
Í greininni víkur Sigurður að orkustefnu sem ráðherra kynnti í byrjun október. Hann segir að sú stefna gefi góð fyrirheit og marki ákveðin tímamót þar sem hún sé unnin af fulltrúum allra flokka og vísi veginn fram á við. Stjórnvöld komi að orkumarkaði á ýmsa vegu en í megindráttum megi nefna þrjá þætti: eignarhald á orkufyrirtækjum, mótun regluverks og eftirlit. Þessir þrír þættir þurfi að endurspegla stefnuna og því sé mikið umbótastarf framundan.
Samkeppnishæfni orkusækins iðnaðar byggir ekki eingöngu á raforkuverði
Sigurður segir í grein sinni að samkeppnishæfni orkusækins iðnaðar byggi á mörgum samverkandi þáttum og sé ekki nóg að líta eingöngu til raforkuverðs. Stuðningur við rannsóknir og þróun, stærðarhagkvæmni og nálægð við markaði hafi áhrif sem og niðurgreiðslur, styrkir, ívilnandi skatta- og gjaldaumhverfi og uppbyggingarstyrkir. Regluverkið hafi líka áhrif. Regluverkið eins og það sé í dag bjóði notendum ekki upp á nægilegan sveigjanleika sem hægir á vexti nýrra greina. Þessu sé auðvelt að breyta.
Verja störf og gjaldeyristekjur á víðsjárverðum tímum
Í niðurlagi greinar sinnar segir Sigurðar að orkuauðlindir landsins geymi mikil verðmæti að því gefnu að einhver sé reiðubúinn að kaupa orkuna og búa til verðmæti úr henni. Með skýrri sýn um framtíð orkusækins iðnaðar, sem endurspeglist í eigendastefnu opinberra orkufyrirtækja, umbótum á regluverki þar sem horft sé til aukins sveigjanleika og með umbótum á eftirliti megi snúa vörn í sókn, verja verðmæt störf og mikilvægar gjaldeyristekjur á þessum viðsjárverðu tímum og hvetja til fjárfestinga til framtíðar. Mikið sé í húfi.
Hér er hægt að lesa gein Sigurðar í heild sinni.