Dregur úr fjölgun íbúða ef endurgreiðsla verður lækkuð
Ef áform ríkisstjórnarinnar um lækkun endurgreiðslu virðisaukaskatts af vinnu iðnaðarmanna við byggingu íbúðarhúsnæðis úr 60% í 35% ná fram að ganga mun draga úr fjölgun íbúða. Þetta segir Björg Ásta Þórðardóttir, sviðsstjóri mannvirkjasviðs SI, í grein í ViðskiptaMogganum sem ber yfirskriftina
Björg Ásta segir að þessi aðgerð ríkisstjórnarinnar muni auka kostnað við húsbyggingar, draga úr framboði nýrra íbúða sem komi fram eftir 2-3 ár og hækka verð íbúða. „Nú þegar eru blikur á lofti um samdrátt í íbúðauppbyggingu vegna verulegra vaxtahækkana og hækkunar verðs aðfanga. Lækkun endurgreiðslunnar mun eingöngu auka á þann vanda sem er á íbúðamarkaði og vinna gegn yfirlýstu markmiði ríkisstjórnarinnar að byggja íbúðir í samræmi við þörf. Sú þörf er alltaf að aukast með fjölgun landsmanna sem fjölgaði um rúmlega 11.500 í fyrra.“
Lækkun endurgreiðsluhlutfalls gæti orðið verðbólgumyndandi
Í greininni kemur fram að endurgreiðsla af vinnu iðnaðarmanna hafi frá upphafi byggst á þeirri forsendu að lækka byggingarkostnað og vinna gegn svartri atvinnustarfsemi. Björg Ásta segir að þau sjónarmið eigi enn við í dag. „Fyrirhuguð lækkun á endurgreiðsluhlutfallinu, sem hefur það meginmarkmið að vinna gegn verðbólgunni, mun hækka byggingarkostnað og ef fram fer sem horfir gæti umrædd aðgerð ríkisstjórnarinnar leitt til hækkunar á neysluvísitölunni. Þessi aðgerð, sem er ætlað að slá á verðbólgu, gæti því haft þveröfug áhrif og orðið verðbólgumyndandi.“
Markmið um 3-4.000 íbúðir á ári munu ekki nást
Þá segir Björg Ásta í greininni að gefnar hafi verið tvær ástæður fyrir því að ráðast í þessa aðgerð. Í fyrsta lagi að umsvif á íbúðamarkaði séu svo mikil og í öðru lagi að arðsemi í byggingariðnaði sé slík að fyrirtækin í greininni geti borið þessa skattahækkun. Hvorug forsendnanna standist skoðun. „Samkvæmt niðurstöðum könnunar á meðal félagsmanna Samtaka iðnaðarins hyggjast fyrirtækin draga úr íbúðauppbyggingu um 65% næstu 12 mánuðina og hefja byggingu á 1.000 færri íbúðum. Húsnæðis- og mannvirkjastofnun hefur metið það svo að byggja þurfi 3-4.000 íbúðir á ári til að mæta fyrirliggjandi þörf. Ljóst er að við munum ekki ná þeim markmiðum. Þrátt fyrir að umsvif séu umtalsverð á þessum tímapunkti, sem eru m.a. komin til vegna hvatningar stjórnvalda til að byggja íbúðir í samræmi við þörf, þá eru blikur á lofti um mikinn samdrátt.“
Staða fyrirtækja á verktakamarkaði er að versna hratt
Þá segir Björg Ásta að hvað varði arðsemi verktaka þá hafi ályktanir verið dregnar út frá samanburði á íbúðaverði og vísitölu byggingarkostnaðar. „Vísitölu byggingarkostnaðar er ætlað að mæla verðbreytingar á aðföngum vegna byggingar húsnæðis en hún mælir ekki allan kostnað við byggingu íbúðarhúsnæðis. Stóra kostnaðarliði vantar eins og lóðaverð, fjármagnskostnað og hönnunarkostnað. Kostnaður við framleiðslu íbúðarhúsnæðis er mismunandi, þar sem til að mynda er almennt dýrara að byggja á þéttingarreitum en á nýjum byggingarsvæðum. Réttari mælikvarði til að meta stöðu fyrirtækja í greininni er að horfa á hagnað þeirra sem hlutfall af tekjum og er ljóst að hann er langt því frá að vera umfram það sem sést í öðrum greinum hagkerfisins. Staða fyrirtækja á verktakamarkaði er að versna hratt og er gjaldþrotum í greininni að fjölga umtalsvert.“
Setur allar áætlanir byggingafyrirtækja í uppnám
Í niðurlagi greinarinnar segir að stjórnvöld virðist ætla að nýta byggingariðnaðinn til sveiflujöfnunar og skattleggja byggingafyrirtæki sérstaklega til að mæta erfiðum aðstæðum í þjóðfélaginu. Björg Ásta segir að með því að breyta endurgreiðsluhlutfallinu með svo skömmum fyrirvara seti það allar áætlanir byggingafyrirtækja, stórra sem smárra, í uppnám. Þannig sé verið að skapa óstöðugleika og óvissu á framboðshlið íbúðamarkaðarins sem muni hafa alvarlegar afleiðingar í för með sér.
Hér er hægt að lesa greinina í heild sinni.
ViðskiptaMogginn, 3. maí 2023.