Ótal tækifæri til grænnar atvinnuuppbyggingar
Lausn loftslagsmála felst aðallega í þrennu. Í fyrsta lagi að stórauka endurnýjanlega orkuvinnslu. Í öðru lagi að minnka kolefnisspor framleiðslu og þar með neyslu okkar með nýsköpun og nýjum eða breyttum framleiðsluferlum. Í þriðja lagi þarf að fanga og nýta eða farga þeirri kolefnislosun sem eftir stendur. Ótal tækifæri leynast á Íslandi til grænnar atvinnuuppbyggingar í tengslum við framangreindar lausnir, þar á meðal fullkomið orkusjálfstæði landsins. Þetta kemur meðal annars fram í grein Sigurðar Hannessonar, framkvæmdastjóra SI, og Harðar Arnarsonar, forstjóra Landsvirkjunar, sem birt er í Morgunblaðinu undir yfirskriftinni Græn framtíð orkuvinnslu og iðnaðar.
Tækifæri til að byggja á öflugum grunni
Þeir segja tækifæri okkar byggjast á að við eigum þegar öflugt orkukerfi með hverfandi kolefnisspor og lítið vistspor, en landnýting í þágu vinnslu og flutnings endurnýjanlegrar orku á Íslandi sé í dag áætlað um 0,4% af landinu. Sambærilegt umfang sé um 1,5-2% í Noregi og Danmörku. Með þessari nýtingu hafi okkur tekist að gera bæði raforku- og hitaorkunotkun að fullu endurnýjanlega og nú vinnum við að sama árangri í samgöngum. Á þessum sama grunni flytjum við þegar út orkusæknar vörur og þjónustu með eitthvert lægsta kolefnisspor á alþjóðlegum markaði, sem séu hluti af lausn loftslagsmála. Tækifæri okkar sé að byggja á þessum öfluga grunni og bæta við orkukerfi okkar með áframhaldandi ábyrgri nýtingu íslenskra orkuauðlinda, ekki síst vaxandi vindorku, aukinni grænni framleiðslu í núverandi og nýjum iðngreinum og nýtingu hugvits okkar og reynslu sem getur orðið öðrum fordæmi um hvernig bæta megi efnahagslega velsæld, samfélag og umhverfi.
Stjórnvöld ryðji hindrunum úr vegi
Þeir segja þetta vera staðreyndir en ekki óljósa framtíðardrauma. „En til þess að við náum að sækja tækifærin þurfum við að bera kennsl á þau og stefna saman á að þau verði að veruleika. Þar getur orkufyrirtæki þjóðarinnar, Landsvirkjun, sannarlega lagt sitt af mörkum. Samtök iðnaðarins og fjölmörg aðildarfélög þeirra leika þar sömuleiðis lykilhlutverk. Stjórnvöld verða þó að vera hér í fararbroddi, tala fyrir tækifærum, framkvæma til samræmis og ryðja hindrunum úr vegi. Það eru sameiginlegir hagsmunir Landsvirkjunar og Samtaka iðnaðarins að benda á þau orkutengdu tækifæri sem felast í grænni framtíð. En við ætlum að gera meira: Við ætlum saman að taka virkan þátt í að auka það sem verður til skiptanna í samfélagi okkar. Þar liggja sameiginlegir hagsmunir allra Íslendinga.“
Stefna ætti á orkusjálfstæði
Þeir segja í grein sinni að við eigum óhikað að stefna að því að vera sjálfbær í orkumálum, ná fullu orkusjálfstæði. Heimurinn sé nú á hraðferð inn í nýjan veruleika rafbíla, vetnisskipa og -flugvéla og annars græns samgöngumáta og við eigum alla möguleika á að vinna matvæli og fisk með því að nýta grænu orkuna okkar. Öll okkar rafrænu samskipti kalla á vinnslu og vörslu gagna í gagnaverum, sem þegar hafi risið hér og geti sá iðnaður haldið áfram að vaxa og dafna með tilheyrandi útflutningstekjum og þekkingu fyrir þjóðarbúið. Þessi græna framtíð kalli bæði á orkuvinnslu og uppbyggingu græns iðnaðar.
Samkeppni við önnur lönd sem bjóða einnig græna orku
Þá segja þeir í greininni að ekkert af þessu gerist nema þau sem halda um stjórnvölinn séu sammála okkur um mikilvægi þess að stefna í þessa átt. Vissulega hafi mörg skref verið stigin á þeirri braut, en betur megi ef duga skuli. „Við eigum í harðri samkeppni við önnur lönd, sem einnig bjóða græna orku. Sú samkeppni harðnar enn meira, nú þegar beislun vinds og sólar verður æ algengari um allan heim og saxar á forskotið sem orka vatnsafls og jarðvarma tryggði okkur áður.“
Skortir enn töluvert upp á að við séum reiðubúin
Í greininni spyrja þeir hvort við séum reiðubúin að taka á móti þeim sem vilja byggja hér næstu gagnaver, rafhlöðuverksmiðju til að mæta þörfum rafbílaframleiðenda eða stór gróðurhús sem tryggja ferskt grænmeti allan ársins hring? Þeir spyrja hvort við getum tryggt aðstöðuna, orkuna, samstarf við önnur fyrirtæki, sveitarstjórnir og aðra hagaðila? „Því miður skortir enn töluvert upp á. Landsvirkjun er reiðubúin að mæta þessari áskorun og það eru Samtök iðnaðarins og íslensk iðnfyrirtæki líka. En stjórnvöld verða að ryðja brautina, tryggja að löggjöf sé með þeim hætti að við missum ekki forskot okkar, hvort sem þar er rætt um skipulagsmál, umhverfismál, skattamál eða hvert annað atriði sem snertir rekstur fyrirtækjanna. Frumkvöðlar eru vissulega tilbúnir til að taka ýmsa áhættu og skapa grundvöll undir starfsemi sína, en það þarf að ryðja hindrunum úr vegi. Ef við getum tryggt snör viðbrögð og fyrirsjáanleika í rekstrarumhverfinu eru allar líkur á að hér byggist upp enn öflugri grænn iðnaður til framtíðar.“
Náið samstarf atvinnulífs, stjórnvalda og annarra hagaðila skilar árangri
Þá kemur fram í greininni að allar Norðurlandaþjóðirnar vinni hörðum höndum að því að ná þessum áhugaverðu nýju atvinnutækifærum til sín. Þar hafi náið samstarf atvinnulífs, stjórnvalda og annarra hagaðila þegar skilað miklum árangri. Samkeppnin sé og verði mikil en við vitum að saman getum við náð miklum árangri.
Í niðurlagi greinarinnar segir að Ísland sé land endurnýjanlegrar orku og framlag okkar til loftslagsmála og sjálfbærrar þróunar sé mikilvægt. „Við eigum að leggjast á eitt og vernda og styrkja græna ímynd landsins. Í því felst að grípa og sækja nýju tækifærin og jafnframt halda áfram að bæta þann grunn sem fyrir er með grænni lausnum, í takt við breytta tíma.“
Hér er hægt að lesa greinina í heild sinni.
Morgunblaðið, 6. maí 2021.
Greinar Samtaka iðnaðarins og Landsvirkjunar:
- Græn framtíð orkuvinnslu og iðnaðar, Morgunblaðið 6. maí 2021
- Græn tækifæri í gagnaversiðnaði, Morgunblaðið 7. maí 2021
- Ótal tækifæri í grænum orkusæknum iðnaði, Morgunblaðið 8. maí 2021