Rafverktakar lykilaðilar í orku- og tæknimálum Evrópu
Samtök rafverktaka, Sart, eru aðilar að EuropeON sem eru heildarsamtök rafverktaka í Evrópu. Í nýrri skýrslu EuropeON um stöðu rafiðnaðarins í Evrópu kemur fram að rafverktakar séu lykilaðilar í að mæta breyttum þörfum Evrópu í orku- og tæknimálum, með víðtæk áhrif á efnahag, samfélag og umhverfi. Greinin sé mjög fjölbreytt og nái frá litlum einyrkjum yfir í alþjóðleg stórfyrirtæki. Einnig kemur fram að rafverktakar séu lykilaðilar í því að umbreyta Evrópu í sjálfbært og stafrænt samfélag. Þeir mæti fjölbreyttum áskorunum með nýsköpun og séu ómissandi fyrir framtíðarhagsmuni Evrópu í loftslagsmálum, orkuöryggi og félagslegum framförum. Hins vegar sé nauðsynlegt að stjórnvöld og atvinnugreinin vinni saman að því að skapa skilyrði fyrir frekari vöxt og nýsköpun innan greinarinnar
Í skýrslunni kemur fram að um sé að ræða 2,7 milljónir starfsmanna í 420.000 fyrirtækjum í Evrópu. Heildarárstekjur nemi 300 milljörðum evra. Hátt í 70% fyrirtækja séu smáfyrirtæki með færri en 10 starfsmenn.
Skortur á starfsfólki stór áskorun
Hvað varðar þekkingu og menntun kemur fram að rafverktakar veiti víðtæka þjálfun, þar með talið ítarlegt vinnustaðanám. Skortur á starfsfólki sé þó stór áskorun. Í rafiðnaði er mikil áhersla lögð á endur- og símenntun vegna örra tækniframfara. Lykilhlutverk rafverktaka hefur verið skilgreint með eftirfarandi hætti:
- Loftslagsmál og sjálfbærni Rafverktakar eru burðarás í orkuskiptum, þar sem þeir innleiða græna tækni eins og sólarrafhlöður, varmadælur og hleðslustöðvar fyrir rafbíla. Í Danmörku eru 81% af kolefnislosunarmarkmiðum 2030 háð störfum rafverktaka. Í Þýskalandi árið 2023 tóku rafverktakar þátt í uppsetningu á 550.000 sólarrafhlöðum, 70.000 hitadælum og 442.000 hleðslustöðvum fyrir rafbíla.
- Orkuöryggi og sjálfstæði Rafverktakar styðja við aukið orkuöryggi Evrópu með því að setja upp sjálfbæra orkuinnviði og draga úr þörfinni á innfluttu orku í formi jarðefnaeldsneytis. Verkefni eins og Onshore Power Supply (OPS) í Barcelona-skipahöfn sýna hvernig þeir stuðla að rafvæðingu sjóflutninga.
- Stafrænar lausnir og netöryggi Rafverktakar veita lausnir fyrir stafrænar umbreytingar með uppsetning snjalllausna fyrir heimili og fyrirtæki þar sem netöryggi er lykilatriði í nýjustu tækniuppfærslum.
- Öryggi og viðhald 132 milljónir bygginga í Evrópu hafa úrelt rafkerfi. Þetta eykur hættu á slysum og orkunýtingarleysi. Rafverktakar tryggja örugga innleiðingu nýrrar tækni með ströngum öryggisstöðlum.
- Félagsleg ábyrgð Rafverktakar hafa tekið þátt í verkefnum sem styðja við samfélög, eins og að laga fjarskiptakerfi í kjölfar náttúruhamfara á Íslandi og veita sjálfbærar lausnir á afskekktum eyjum eins og Chalki í Grikklandi.
Starfsmannaskortur, skammtímahugsun, gömul kerfi og kynjaskekkja helstu áskoranir
Í skýrslunni kemur fram að helstu áskoranir sem greinin standi frammi fyrir séu eftirtaldar:
- Starfsmannaskortur: Þörf á hæfu starfsfólki er brýn. Í Þýskalandi vantar 20% fleiri starfsmenn en starfandi eru í greininni í dag. Meðalaldur rafverktaka í Evrópu er hár, og að laða ungt fólk til greinarinnar er áskorun.
- Stöðugleiki í stefnumótun: Breytilegar stefnur og skammtímahugsun í stjórnsýslu hindra þróun greinarinnar.
- Raforkukerfi undir álagi: Gamalt og oft á tíðum úrelt flutnings- og dreifikerfi eiga erfitt með að takast á við aukna eftirspurn eftir rafvæðingu.
- Kynjaskekkja í greininni: Konur eru aðeins 2-3% af starfsfólki rafverktaka í mörgum Evrópulöndum.
Tillögur til lausna
Í skýrslunni eru lagðar fram eftirfarandi tillögur til lausna:
- Langtíma stefnumótun í rafvæðingu: Setja þarf bindandi markmið um að auka hlut rafmagns í orkunotkun upp í 35% fyrir 2030. Tryggja fyrirsjáanleika í hvatakerfum og einfalda stjórnsýslu.
- Efling tæknimenntunar: Fjárfesta í umfangsmiklum kynningarátökum fyrir starfsnám og tæknigreinar. Styðja við þjálfun í nýrri tækni eins og snjallkerfum og grænum lausnum.
- Leggja áherslu á innviði og netöryggi: Styrkja tengingu rafverktaka við verkefni á sviði net- og rafmagnsöryggis.
- Samstarf um staðbundnar lausnir: Styðja við smærri fyrirtæki og tryggja að þau hafi aðgang að styrkjum og ráðgjöf.
Hér er hægt að nálgast skýrslu EuropeON.