Saga orkusækins iðnaðar og raforkukerfisins er samofin
Fyrr á þessu ári var haldið upp á að 50 ár eru liðin síðan álverið í Straumsvík hóf starfsemi. Landsvirkjun fagnaði 50 ára afmæli sínu 2015 en fyrirtækið var á sínum tíma stofnað í kringum byggingu Búrfellsvirkjunar, sem var fyrsta stórvirkjun Íslendinga, en skilyrði fyrir lánveitingu til virkjunarinnar var samningurinn um álverið í Straumsvík. Markaði þetta upphaf orkusækins iðnaðar hér á landi og uppbyggingu á tengdu raforkukerfi. Allar götur síðan hefur saga orkusækins iðnaðar og raforkukerfisins verið samofin og sú uppbygging verið til hagsbóta fyrir heimili og fyrirtæki í landinu. Þetta segir Ingólfur Bender, aðalhagfræðingur SI, í grein sinni í Markaðnum í dag undir yfirskriftinni Orkusækinn iðnaður skapar þjóðhagslegan ávinning. Hann segir að á þessu 50 ára tímabili hafi landsframleiðsla á mann, sem er einn mælikvarði á efnahagslega velmegun, farið úr því að vera til jafns við meðaltal Evrópu yfir í að vera nú tæplega 50% meiri og á þessu 50 ára tímabili hafi því skilið verulega á milli efnahagslegrar velmegunar hér á landi og í flestum öðrum Evrópuríkjum.
Jákvæðar breytingar á lífskjörum landsmanna
Í greininni kemur fram að fjölmargir þættir skýri þessu miklu og jákvæðu breytingu í lífskjörum landsmanna en stór hluti skýringarinnar sé hins vegar sú að á þessum tíma tóku Íslendingar að nýta ríkulegar orkuauðlindir landsins í meiri mæli en verið hafði en fram að þeim tíma hafði gjaldeyrissköpun Íslendinga nær alfarið byggst á sjávarútvegi. Vöxtur orkusækins iðnaðar gerði Íslendingum kleift að byggja upp raforkuframleiðslu í stórum skrefum og með hagkvæmari hætti en ella hefði verið.
Ingólfur segir að á síðustu 50 árum megi áætla að framlag stórnotenda raforku til verðmætasköpunar hér á landi hafi verið um 2.100 ma.kr. og um 80% þess framlags hafi fallið til á 21. öldinni. Þá sé metið beint framlag greinarinnar til landsframleiðslu og óbeint framlag, þ.e. sá virðisauki sem greinin skapar í viðskiptum sínum við aðrar greinar. Til að setja þetta í samhengi þá hafi landsframleiðslan í heild hér á landi 2.812 ma.kr. á árinu 2018.
Tryggja þarf samkeppnishæfni greinarinnar
Í greininni segir Ingólfur að síðustu tvo áratugi hafa gjaldeyristekjur þjóðarinnar vegna stóriðju margfaldast og nú sé gjaldeyrissköpun orkusækinna iðnfyrirtækja orðin meiri en heildargjaldeyristekjur af útflutningi sjávarafurða eða um 260 ma.kr. á árinu 2018. Vöxtur þessarar greinar hafi aukið stöðugleika hagkerfisins.
Í niðurlagi greinarinnar segir Ingólfur að við höfum verið að sækja okkar efnahagslegu velmegun í starfsemi raforkusækinna iðnfyrirtækja að stórum hluta síðustu 50 ár og til þess að geta haldið áfram að sækja okkar efnahagslegu velmegun þangað þurfum við að tryggja samkeppnishæfni greinarinnar. Hann segir að með aðgerðum sem efla samkeppnisstöðuna megi tryggja að við byggjum þessa starfsemi áfram upp hér á landi til heilla fyrir fyrirtækin og heimilin í landinu.
Hér er hægt að lesa grein Ingólfs í heild sinni.