Stefnir í fjölda stórra útboða á árinu
Sigurður Hannesson, framkvæmdastjóri SI, segir í frétt Þorsteins Ásgrímssonar um Útboðsþing SI á mbl.is að árið í byggingariðnaðinum líti betur út en menn hafi haldið fyrir fram. Stefnt sé á fjölda stórra útboða á árinu og gætu næstu ár orðið þétt skipuð hjá verktökum landsins og komi það ofan í miklar framkvæmdir sem boðaðar hafi verið á fasteignamarkaði þar sem stefnan sé að koma fleiri en þrjú þúsund íbúðum á markað árlega. Sigurður segir stöðuna þó ekki til marks um að verið sé að stíga of fast á bensíngjöfina á tímum þegar verðbólga er skæð heldur sé verið að fjárfesta til framtíðar. „Þetta lítur betur út en við héldum fyrir fram. Maður óttaðist að fjárfestingar væru að dragast saman þannig að það kemur ánægjulega á óvart að raunin sé þveröfug.“ Sigurður segir á mbl.is að miklu muni um stór verkefni eins og Landsvirkjun hafi tilkynnt að til standi að bjóða út. Mestu skipti að þorrinn af framkvæmdum vegna Hvammsvirkjunar verði boðinn út, þó að framkvæmdatíminn nái yfir mörg ár. Þá ætlar Landsvirkjun einnig í útboð vegna verkefna á Þeistareykjum og í Búrfellslundi auk annarra minni verkefna, áætluð útboð séu upp á um 46 milljarða, en engin útboð voru á vegum Landsvirkjunar í fyrra.
Vanda þarf undirbúning útboða
Í frétt mbl.is kemur fram að talsvert hafi verið um að útboð sem ráðast átti í á síðasta ári skiluðu sér ekki í samningum. Þannig hafi verið stefnt að 108 milljarða útboðum hjá þessum opinberu aðilum, en raunin hafi verið sú að aðeins voru kláraðir samningar upp á um 65 milljarða. Sigurður segir fjölmargar ástæður fyrir þessu, í fyrsta lagi frestist sum verkefni, einnig að verkkaupar þurfi í mörgum tilfellum að vanda betur undirbúning útboða og í sumum tilvikum valdi framkvæmd útboðsins því að ekkert tilboð berist eða að þau séu það há að ekki sé hægt að ljúka samningum. Í fréttinni nefnir hann sem dæmi að það væru of mörg dæmi um að verkkaupendur sendi frá sér útboðsgögn rétt fyrir sumarfrí og að svo ætti að opna gögn rétt eftir verslunarmannahelgi. Segir Sigurður að bæði þurfi að horfa til þess að sumur séu jafnan mesti annatími verktaka og þá séu einnig sumarfrí á þeim árstíma. „Það segir sig sjálft að slíkt er ekki vænlegt til árangurs,“ segir hann um þetta fyrirkomulag.
Allt í rétta átt
Sigurður segir í frétt mbl.is jákvætt að ríki og opinberar stofnanir og fyrirtæki séu farin að gera áætlanir lengra fram í tímann. „Við skynjum að þetta sé að fara í rétta átt,“ segir hann, en lengi hefur verið bent á að sveiflur í byggingariðnaði hér á landi séu mjög miklar og í raun miklu meiri en í viðskiptahagkerfinu. Þýðir þetta að verktakar hafa oft þurft að bregðast við með skömmum fyrirvara og ráða nýtt fólk eða skala niður þegar hagkerfið hreyfir sig upp eða niður. „Við höfum séð á húsnæðismarkaðinum, uppbyggingin þar er orðin nokkuð stöðug,“ segir Sigurður og vísar til þess að nú sé með rauntímagögnum hægt að sjá fram í tímann með uppbyggingartíma íbúðarhúsnæðis. Þá segir hann að í faraldrinum hafi byggingariðnaðurinn sveiflast minna en viðskiptahagkerfið. „Það er öfugt við það sem hefur verið alla tíð. Þetta eru jákvæð merki og dregur fram þessa þróun um að nú séu gerðar áætlanir til lengri tíma og að hið opinbera sé að nýta opinberar framkvæmdir sem hagstjórnartæki.“ Þegar blaðamaður spyr Sigurð hvort túlka megi þetta sem þroskamerki bæði hjá byggingargeiranum og hinu opinbera játar hann því.
Vaxtartímabil framundan
Sigurður segir ljóst að fram undan sé vaxtartímabil í greininni. „Maður sér ekki annað en að vöxtur sé í kortunum í byggingariðnaði.“ Nefnir hann jafnframt að horfa verði til þess að miðað við áform ríkisstjórnarinnar varðandi orkuskipti sé gert ráð fyrir samtals 800 milljarða fjárfestingum í þeim málaflokki til ársins 2040, eða um 47 milljarða árlega í 17 ár. „Við erum bara á byrjunarreit og hér erum við að sjá fyrstu verkefnin þar,“ segir hann um tvö verkefni sem Landsvirkjun og Landsnet nefndu í sýnum kynningum. Spurður hvort þá megi búast við tugmilljarða verkefnum fljótlega á næstu árum sem verði eyrnamerkt orkuskiptum segir Sigurður það vera rétt, þó að líklega muni sú fjárfesting byrja hægar og aukast svo þegar á líði.
Hemja eftirspurn á sama tíma og auka þarf framboð
Þegar blaðamaður spyr Sigurð hvort sé samt ekki óráðlegt á sama tíma og ríkið dragi úr fjárfestingum til að slá á þenslu og og verðbólga sé þrálát að aðrir opinberir aðilar setji fullan kraft í útboð og framkvæmdir? Hann segir svo ekki vera „Ég myndi ekki hafa svo miklar áhyggjur af því. Það sem maður hefur meiri áhyggjur af núna er einkaneyslan,“ segir Sigurður og vísar meðal annars í orð seðlabankastjóra þar um. „Það sama með húsnæðismarkaðinn, þar þarf að hemja eftirspurnina, en á sama tíma þarf að auka framboðið,“ segir Sigurður og bætir við að margt af þeim fjárfestingum sem sagt hafi verið frá í dag séu fjárfestingar til framtíðar.
mbl.is, 24. janúar 2023.